Fake news
Is this fake or real?
Fake news
Wat is het?
Valse berichten en misleidende informatie zijn niet nieuw. Dit bestond al in de oudheid. Tegenwoordig is het groter dan ooit waardoor ook op de politieke agenda fake news is komen te staan. Niet enkel op sociale media, maar ook op klassieke media en hun websites nemen valse nieuwsberichten toe. Het is wel zo dat sinds de opkomst van sociale media deze berichten eens zo snel worden verspreid en ze langer rondzwerven. Hierdoor is het vaak moeilijker om nepnieuws te ontkrachten. Iedereen kan nu zelf berichten maken, publiceren en delen, waardoor ook zo valse berichten kunnen ontstaan. Vaak trekken ze de aandacht van lezers en de makers achter het valse nieuws verdienen er soms ook nog geld mee. Er bestaan verschillende fenomenen die vallen onder de noemer ‘nepnieuws’. Bijvoorbeeld satire, slechte journalistiek en propaganda.
Verschillende vormen
Er zijn heel wat verschillende vormen van nepnieuws te onderscheiden. Nepnieuws is daarom eerder een verzamelnaam geworden. De verschillende vormen zijn:
1. Mis-informatie: foutieve informatie die niet gemaakt is met de bedoeling om iemand te schaden:
-
Foutieve connectie: titels, visuals of onderschriften komen niet overeen met de informatie.
-
Misleidende inhoud: informatie wordt zo gemaakt, geframed, dat het een persoon of organisatie in slecht daglicht plaatst.
​
2. Desinformatie: foutieve informatie die doelbewust gemaakt wordt om personen, sociale groepen, organisaties of landen te schaden:
-
Foutieve context: waarheidsgetrouwe informatie wordt gedeeld met foutieve contextuele informatie.
-
Bedrieglijke inhoud: waarachtige bronnen worden geïmiteerd.
-
Gemanipuleerde inhoud: waarachtige informatie of beelden worden gemanipuleerd met als doel te misleiden.
-
Gefabriceerde inhoud: doelbewust gemaakte, 100% foutieve content bedoeld om te misleiden of te schaden
​
3. Kwalijke informatie: waarheidsgetrouwe informatie die in een conflict gebruikt wordt om een persoon, organisatie of land te schaden:
-
Lekken, cyberpesten en haatspeech: vormen van informatie die op waarheidsgetrouwe informatie gebaseerd kunnen zijn, maar strategisch ingeschakeld worden om personen of een organisatie te schaden.
Which images are fake?
​
Reden
Er zijn verschillende motieven waarom sommige mensen nepnieuws creëren. Het kan gaan om slechte journalistiek, provocatie, parodiëring, vanuit overtuiging, uit partijgeest, uit winstbejag, politieke invloed en propaganda. Specifieke vormen van nepnieuws worden ingezet om specifieke doeleinden te bereiken.
​
Verspreiding
Nepinformatie wordt op verschillende manieren verspreid zoals via sociale media waarbij berichten worden gedeeld, via journalisten die onder druk staan om een deadline voor het uitbrengen van een verslag te halen, via bepaalde mensen die de publieke opinie proberen te beïnvloeden en door trolling. Bij trolling post men bewust verkeerde informatie om reacties van anderen uit te lokken.
Sites
Is deze site of de artikels van de site echt?
Hieronder ziet u twee sites. Op het eerste zicht lijken ze echt, maar wanneer we ze duidelijk gaan bekijken zitten er toch wat addertjes onder het gras.
Wat kan jij doen?
Deze stappen komen overeen met de poster/het stappenplan van mediawijs. Hieronder worden ze nog eens kort benoemd.
-
Lees verder dan de titel.
-
Check de auteur.
-
Check de bron.
-
Check de datum
-
Wie heeft het artikel gepubliceerd?
-
Kijk na waar het artikel vandaan komt.
-
Check de links.
-
Kijk waar het artikel op gebaseerd is.
-
Denk na over je eigen vooroordelen.
-
Praat erover, vraag het aan experts.
​
Enkele signalen dat het om nepnieuws kan gaan zijn: anonieme auteur, veel uitroeptekens, veel woorden in hoofdletters, schrijffouten en de zin “Dit is geen hoax!”.
Ook foto’s kan je controleren via daarvoor ontwikkelde websites zoals www.tineye.com of Google Images.
Controleer
HTTP of HTTPS?
Wanneer je een website ziet waarvan de URL-link begint met http heb je te maken met een onveilige site. Controleer altijd dat de URL-link begint met https. Hieronder vindt u in het filmpje meer informatie.
​